De belastingdienst stuurt naar  één van de erfgenamen, meestal de partner of het oudste kind van de overledene, een brief om te laten weten of er aangifte erfbelasting moet worden gedaan. In principe dient de aangifte binnen 8 maanden na het overlijden bij de belastingdienst binnen te zijn. Uitstel aanvragen is mogelijk, maar niet altijd verstandig.

Tip: Naast de aangifte erfbelasting, is het vaak voordelig om ook een aangifte voor de inkomstenbelasting te doen voor de overledene. Ook indien de overledene in voorgaande jaren zelf geen aangifte deed. Omdat een dergelijk tegoed van de inkomstenbelasting opgenomen dient te worden in de aangifte erfbelasting, is het wel verstandig om deze aangifte inkomstenbelasting tijdig op te pakken. Overigens mag ook een schatting van de inkomstenbelasting gemaakt worden in de aangifte erfbelasting indien niet alle gegevens tijdig beschikbaar zijn.

Beneficiair aanvaarden betekent dat u bij de aanvaarding van een erfenis een voorbehoud maakt met betrekking tot het saldo van de bezittingen en schulden. Indien er meer schulden dan bezittingen blijken te zijn en u hebt zich zorgvuldig aan alle voorschriften gehouden, dan kunt u na beneficiaire aanvaarding alsnog afzien van de erfenis en bent u niet aansprakelijk voor de schulden.

Tip: Houd u strikt aan de voorwaarden van beneficiair aanvaarden, want anders stellen schuldeisers u mogelijk toch aansprakelijk.

Als erfgenamen (bijvoorbeeld uw kinderen) nog jong zijn of om andere redenen niet goed met geld om kunnen gaan, bestaat de mogelijkheid om in uw testament een bewindvoerder aan te wijzen. Het bewind is dan de regeling in uw testament waarin u bepaalt door wie, voor hoe lang en onder welke voorwaarden beslissingen over het gebruik van uw erfenis genomen mogen worden.

Tip: Informeer bij voorkeur vooraf bij de door u aan te wijzen persoon of hij/zij bereid en in staat is als bewindvoerder op te treden na uw overlijden.

Een boedelbeschrijving is een beschrijving van alle bezittingen en schulden van de overledene.

Tip: De waardering van bezittingen van een overledene die u gebruikt in de boedelbeschrijving, behoeft niet altijd gelijk te zijn aan de fiscale waardering voor de erfbelasting. Zo kan een woning mogelijk meer waard zijn dan de WOZ – waarde die u in de aangifte erfbelasting gebruikt.

Het boedelregister is een openbaar register bij de rechtbank waarin relevante feiten rondom een opengevallen nalatenschappen staan. Hierin vind u bijvoorbeeld of erfgenamen hebben aanvaard of verworpen en welke notaris er eventueel bij de nalatenschap is betrokken. Via het boedelregister kunnen schuldeisers bovendien achterhalen met wie ze contact moeten opnemen voor inzage in de boedelbeschrijving.

Een erfenis is het geheel van bezittingen én schulden achtergelaten door een overleden persoon. Een erfenis brengt rechten (bijvoorbeeld het recht op het erfdeel, maar ook op informatie) en verplichtingen (bijvoorbeeld het betalen van schulden, maar ook de belastingaangifte) met zich mee.

Tip: Indien u een persoon of bijvoorbeeld een goed doel uitsluitend een bepaald bedrag of bepaald object wilt nalaten, overweeg dan een legaat op te nemen in uw testament. De ontvanger van een legaat (legataris) heeft andere rechten en plichten dan een erfgenaam.

Erfbelasting, voorheen ook wel successierecht(en) genoemd, is een belasting die u mogelijk moet betalen over een erfenis. De hoogte hangt af van de omvang van de erfenis en de verwantschap die u mogelijk met de overledene had (was u bijv. echtgenoot, kind, broer, etc.).

Een executeur is iemand die door de erflater is aangewezen om zijn of haar nalatenschap af te wikkelen.

Tip: Vaak wijzen partners elkaar aan als executeur. Daar is natuurlijk niets mis mee. Bedenk echter wel dat één van de beide partners er niet meer zal zijn om de nalatenschap van de ander af te wikkelen. En soms is ook de langstlevende partner daar niet meer toe in staat. Het kan daarom verstandig zijn vooraf een eventuele vervanger aan te wijzen.

Net als een executeur, heeft een gevolmachtigde als taak om een nalatenschap af te wikkelen. Een gevolmachtigde is echter niet door de overledene, maar door één of meerdere erfgenamen aangewezen.

Het kindsdeel is het deel van de erfenis waarop een kind volgens de wet recht heeft als één van de ouders overlijdt en er geen testament is.

Tip: Het kindsdeel is niet altijd direct opeisbaar. Als de overledene namelijk een nog levende partner heeft, verkrijgt die partner veelal het vruchtgebruik over de kindsdelen. U krijgt uw kindsdeel dan pas in handen zodra ook de langstlevende partner is overleden.

Een langstlevende testament is een testament waarin een voorziening is getroffen voor de langstlevende echtgenoot of (geregistreerd) partner om hem of haar verzorgd achter te laten. In het verleden vormde dit vaak één van de belangrijkste overwegingen om een testament op te laten maken. Tot 2003 was de positie van deze langstlevende namelijk nog niet zo goed beschermd als in de huidige wetgeving. Testamenten van voor 2003 zijn overigens nog gewoon geldig.

Tip: Hoewel een testament van voor 2003 nog gewoon geldig is, kunnen er onder meer fiscale overwegingen zijn om uw testament toch aan te laten passen.

Een legaat is een specifiek goed of een som geld die aan iemand wordt nagelaten.

Tip: Een legaat wordt vastgelegd in een testament of soms ook in een codicil. Let er wel op dat een codicil handgeschreven moet zijn en voorzien van een datum en handtekening.

Een legataris is de begunstigde van een specifiek goed of een som geld zoals omschreven in een testament of, in sommige gevallen, in een codicil.

Tip: I.t.t. een erfgenaam, is een legataris niet (mede) aansprakelijk voor alle schulden van de overledene. Wel kan het legaat komen te vervallen indien de schulden hoger zijn dan de bezittingen.

De legitieme portie is het minimale deel van de erfenis waarop de kinderen van de overledene recht hebben.

Tip: De vuistregel dat de legitieme portie de helft bedraagt van de nalatenschap gedeeld door het aantal kinderen, kan soms flink afwijken van de echte legitieme portie. Dit kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van schenkingen voor het overlijden.

Een legitimaris is iemand die recht heeft op een legitieme portie.

Tip: Een legitimaris moet binnen 5 jaar na het overlijden een beroep doen op zijn of haar legitieme portie.

Onterven wil zeggen dat u in een testament iemand het recht op een aandeel in uw erfenis ontzegt.

Tip: Ook indien u een kind hebt onterfd, houdt hij of zij het recht op zijn of haar legitieme portie. Het nalaten van “slechts” de legitieme portie in het testament i.p.v. onterven (volledig) kan de afwikkeling van de nalatenschap soms vereenvoudigen en kosten voor de overige erfgenamen besparen.

Tot 2010 werd erfbelasting als successierecht(en) aangeduid. Erfbelasting is een belasting die u mogelijk moet betalen over een erfenis. De hoogte hangt af van de omvang van de erfenis en de verwantschap  die u mogelijk met de overledene had (was u bijv. echtgenoot, kind, broer, etc.).

Een testateur is een persoon die een testament heeft laten maken.

Tip: In 2003 is het Nederlands erfrecht grondig herzien. Is uw testament van voor 2003, dan is dat nog gewoon geldig. Het is wellicht verstandig een keer te (laten) controleren of het nog volledig aansluit op de huidige wetgeving en uw actuele wensen.

Indien u een erfenis niet wenst te aanvaarden, mag u deze ook verwerpen. Daartoe kunt u redenen van financiële (zoals schulden van een erflater), maar ook van emotionele aard hebben. Onder bepaalde voorwaarden kan sprake zijn van plaatsvervulling, waarbij bijvoorbeeld uw kinderen in uw plaats erfgenaam worden.

Tip: Vraag altijd vooraf naar zowel de kosten als alle consequenties van uw keuze indien u een verwerping laat regelen door uw notaris of een andere dienstverlener.

De vereffening is het verdelen van de bezittingen en schulden uit een erfenis onder de erfgenamen. Door het aanvaarden van een nalatenschap, wordt u hier (mede) verantwoordelijk voor, tenzij de rechtbank een andere vereffenaar benoemt.

Vruchtgebruik is het recht om gebruik te maken van geld en goederen die niet uw eigendom zijn. Bij nalatenschappen betekent dit meestal dat kinderen de erfenis van de als eerste overleden partner pas in handen krijgen zodra ook de langstlevende partner is overleden. Tot die tijd mag de langstlevende er gebruik van maken.

Tip: Voor de inkomstenbelasting, moet de vruchtgebruiker het bezit meetellen in box 3 en de erfgenamen die hun erfenis nog niet kunnen opeisen nog niet.

Een verklaring van executele is een door een notaris opgestelde akte waarin wordt aangegeven wie er als executeur is benoemd en wat zijn of haar bevoegdheden zijn.

Tip: Met een verklaring van executele kan veelal snel weer beschikt worden over een eventueel geblokkeerde bankrekening van de overledene.

Een verklaring van erfrecht is een door een notaris opgestelde akte waarin wordt aangegeven wie de erfgenamen zijn.

De wettelijke verdeling is de verdeling van een nalatenschap die volgens de wet moet worden toegepast als de overledene geen testament heeft opgemaakt.

Tip: Zorg als langstlevende voor een goede beschrijving van zowel de nalatenschap als eventueel betaalde erfbelasting. Dit kan uw eigen erfgenamen later een aanzienlijke besparing van tijd en geld opleveren.

Zuiver aanvaarden betekent in principe (hierop zijn uitzonderingen gemaakt in de wet) dat u de erfenis aanvaardt zonder voorbehoud. Indien de schulden achteraf hoger blijken dan de bezittingen, draait u daar dus persoonlijk voor op.

Tip: Denk bij schulden niet alleen aan voor de hand liggende (bank)leningen, maar bijvoorbeeld ook aan schulden met betrekking tot de erfenis van een eerder overleden partner (het deel waarover vruchtgebruik genoten werd) en eventueel terug te betalen toeslagen of pgb’s.